Xuyên tâm liên – vị thuốc đông y hiện đang được dùng trong điều trị COVID19

Xuyên tâm liên vị thuốc đông y được nhắc nhiều trong việc nghiên cứu điều trị thử nghiệm covid 19. Trong bối cảnh dịch bệnh, mới đây có nhiều nghiên cứu cho kết quả khả quan từ vị thuốc này trong điều trị dịch bệnh. Hãy cùng đọc thông tin để biết y học cổ truyền đang cùng y học hiện đại góp phần đẩy lùi dịch bệnh nhé.

Xuyên tâm liên- vị thuốc đông y nhiều công dụng

Xuyên tâm liên với nhiều tên gọi khác

Xuyên tâm liên còn gọi là công cộng, nguyễn cộng, lam khái liên, khổ đam thảo….

Cây cũng có tên gọi từ nước ngoài như: roi-des-amers (pondichery) theo cách gọi lúc là thuộc địa của Pháp, hay green chiretta- theo cách gọi của người Anh. Ở Ấn độ cây được gọi với tên: Krairiyat. Tại trung quốc gọi với tên Xiyanping.

Tên khoa học:  Andrographis paniculata (Burm.f.) Wall. ex Nees, thuộc họ Ô rô (Acanthaceae)

Cây được mô tả như sau:

• Cây thân thảo, nhỏ, mọc thẳng đứng, cao tầm 0,3-0,8 m, thân chia làm nhiều đốt và các cành mọc ra từ các đốt.
• Lá mềm, mọc đối, cuống ngắn, phiến lá hình trứng thuôn dài hay hình mác, hai đầu nhọn, mặt nhẵn, dài tầm 3-12 cm.
• Hoa màu trắng điểm hồng, mọc thành chùm ở nách lá hay đầu cành, thành chùy. Mùa hoa rơi vào tháng 9 tháng 10.
• Quả dài và hơi nhẵn, kích thước: 15mm x 3,5 mm,
• Hạt hình trụ thuôn dài.

Cây mọc hoang và được đem về trồng ở nhiều tỉnh miền Bắc nước ta để làm thuốc. Cây có nguồn gốc từ Ấn Độ và Sri Lanka, sau đó được di thực và trồng phổ biến ở nhiều nước ở châu Á như: Malaysia, Indonexia, Quảng châu Trung quốc…

Người ta dùng rễ hay toàn cây phơi hoặc sấy khô. Có nơi chỉ dùng lá và cành mang lá còn thân và rễ không dùng. Cây được thu hái gần như quanh năm. Nhưng mùa hè thì dùng lá và phần thân cây, mùa thu mùa đông thì dùng thêm rễ cây.

Công dụng của xuyên tâm liên

Theo đông y, Xuyên tâm liên có vị đắng, tính hàn có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, tiêu thũng và chỉ thống (giảm đau) thường dùng phổ biến trong y học cổ truyền từ xưa đến nay. Dùng trong những trường hợp lỵ cấp tính, viêm ruột và dạ dày, cảm mạo, phát sốt, viêm họng, amidan, viêm phổi.

Cây còn dùng làm thuốc bôi ngoài da chữa rắn độc cắn, bôi giảm đau nhức xương khớp.

Tại Ấn độ, Xuyên tâm liên còn được dùng làm thuốc bổ đắng, dùng trong những trường hợp yếu toàn thân, yếu sau khi khỏi sốt, ỉa chảy và lỵ

Ở Việt Nam, cây còn được dùng làm thuốc bổ cho phụ nữ sau sinh, giúp tránh ứ huyết, đau nhức tê khớp, kinh nguyệt bị tắc, nhọt bàm bàm ở 2 bên cổ.

Xuyên tâm liên vị thuốc gia giảm trong “Thanh phế bài độc phù chính thang”

Trong bài thuốc “Thanh phế bài độc phù chính thang” gia giảm thêm Xuyên Tâm Liên, Thanh hao hoa vàng để làm tăng tác dụng. Bài thuốc này có tác dụng thanh phế, bài độc, phù chính, tăng miễn dịch, ức chế virus, hỗ trợ phòng chống cúm với các vị thuốc và định lượng như sau:

• Ma hoàng 9g
• Quế chi 9g
• Phục linh 15g
• Sinh khương 9g
• Tế tân 6g
• Hoắc hương 9g
• Chích cam thảo 6g
• Trạch tả 9g
• Sài hồ 16g
• Tử uyển 9g
• Sơn dược 12g
• Hạnh nhân 9g
• Trư linh 9g
• Hoàng cầm 6g
• Đông hoa 9g
• Chỉ thực 6g
• Sinh thạch cao 15-30g (sắc trước)
• Bạch truật 9g
• Khương Bán hạ 9g
• Xạ can 9g
• Trần bì 6g
• Xuyên tâm liên 6g
• Thanh hao hoa vàng 6g.

Bài thuốc này cũng đang được áp đụng và đánh giá trong việc điều trị Covid 19 tại Việt nam.

Kết quả nghiên cứu về tác dụng chống COVID-19 của Xuyên tâm liên

Các nghiên cứu gần đây về xuyên tâm liên liên quan đến tác dụng phòng chống COVID 19 kể đến như sau:

Nghiên cứu tập trung vào các thành phần hóa học của xuyên tâm liên. Trong đó đó Andrographolide (thuộc nhóm diterpenoid lactone) – hợp chất chiết xuất từ Xuyên tâm liên là một chất ức chế tiềm năng đối với protease chính của COVID-19 (Mpro).

• Theo nghiên cứu in silico (mô phỏng, tính toán về các lĩnh vực sinh học, y dược trên máy vi tính) về một số cây thuốc có triển vọng để phòng chống và điều trị COVID-19 đã được báo cáo, Xuyên tâm liên là loại dược liệu được quan tâm và đánh giá cao.
• Kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học thuộc Trường Cao đẳng dược JSS (2020) tại Ấn độ cho thấy, các thành phần hóa học của Xuyên tâm liên (andrographolide và dihydroxy dimethoxy flavone) có tác dụng chống lại COVID-19 bằng cách ức chế enzym protease chính của virus này trên thử nghiệm in silico.
• Một nghiên cứu khác cho thấy, andrographolide có tác dụng kết nối phân tử, phân tích mục tiêu, dự đoán độc tính và dược động học. Andrographolide đã được gắn thành công vào vị trí liên kết của COVID-19 Mpro (với điểm gắn kết là -3.094357 [A1] kcal/mol). Các phương pháp tính toán cũng dự đoán phân tử này có độ hòa tan tốt, đặc tính dược lực học và độ chính xác mục tiêu. Phân tử này cũng tuân theo quy tắc Lipinski, khiến nó trở thành một hợp chất đầy hứa hẹn, có tiềm năng sử dụng chống lại COVID-19.
• Tại Trung Quốc, trong quá trình đẩy lùi đại dịch Covid-19 đã thực hiện chương trình khuyên dùng Xiyanping (xuyên tâm liên) tiêm, để điều trị lâm sàng Covid-19. Xiyanping là một chế phẩm chống viêm và kháng virus được phát triển và cấp phép sử dụng ở Trung Quốc. Đây là một sản phẩm tiêm bán tổng hợp có nguồn gốc từ thành phần hoạt tính của cây Xuyên Tâm Liên gồm 9-dehydro-17-hydro-andrographolide và natri 9-dehydro-17-hydro-andrographolide-19-yl sulfate.
• Tại Indonesia, Nhóm nghiên cứu thuộc Đại học Airlangga, Indonesia (2020) cho thấy Xuyên Tâm Liên có tiềm năng là chất ức chế protease chính 6LU7 COVID-19. 5,4-dihydroxy-7-O-β-D-pyran-glycuronate-butyl-ester (DGE) là hợp chất trong Xuyên Tâm Liên an toàn nhất so với các hợp chất khác. Tuy nhiên, phát hiện này cần được kiểm tra thêm và cần mở rộng việc sử dụng Xuyên Tâm Liên để điều trị Covid-19.
• Tại Thái Lan, tác dụng chống Covid-19 của Xuyên Tâm Liên đã được khẳng định hơn khi cuộc thử nghiệm lâm sàng đầu tiên đã được Viện Nghiên cứu y học cổ truyền Thái Lan (2020) tiến hành trên những bệnh nhân đã biểu hiện những triệu chứng nhiễm Covid-19 nhẹ như đau họng, nhức đầu, ho hay sổ mũi.

Các kết quả trên cho thấy, Xuyên Tâm Liên là vị thuốc tiềm năng trong việc phòng chống Covid-19. Bên cạnh đó, còn nhiều dược liệu khác cũng có tác dụng tốt được đánh giá như Diệp hạ châu, Kim ngân hoa, Thanh hao hoa vàng, Hoắc hương, Nghệ, Gừng, Cam thảo, Sâm Ấn Độ…

Với sức mạnh của khoa học công nghệ cùng với sự kết hợp giữa y học cổ truyền và y học hiện đại đóng góp cho sự tiến bộ toàn diện trong y học nhân loại, dịch Covid-19 sẽ sớm được kiểm soát và đẩy lùi.

Tài liệu tham khảo: https://soyte.hanoi.gov.vn/y-hoc-co-truyen/-/asset_publisher/4IVkx5Jltnbg/content/xuyen-tam-lien-vi-thuoc-tiem-nang-trong-phong-chong-covid-19?_101_INSTANCE_4IVkx5Jltnbg_viewMode=view