Sâm tố nữ: Đặc điểm, phân bố, công dụng và cách dùng

I. Thông tin chung

Đặc điểm

Tên khoa học: Pueraria mirifica

Tên thường gọi: Sâm tố nữ, Sắn dây củ tròn…

Là loại thực vật thân leo. Lá hình chân vịt, bầu tròn. Hoa màu tím có nhiều cánh và mọc thành chùm dài. Củ bên ngoài có vỏ màu nâu, hình tròn hoặc bầu (trông khá giống với củ sắn dây nên được gọi là củ sắn dây tròn).

Cây Sâm tố nữ sau khi trồng xong sẽ được thu hoạch lấy củ để về chế biến làm thuốc hoặc đem bán cho giá trị kinh tế cao.

Phân bố

Sâm tố nữ được tìm thấy đầu tiên ở miền bắc và đông bắc Thái Lan. Sau đó được phát hiện thêm ở một số vùng khác trên khu vực Đông Nam Á.

Tại Việt Nam, cây được phân bố chủ yếu ở các tỉnh phía Tây Bắc Việt Nam như: Sơn La, Yên Bái, Tuyên Quang, Hòa Bình, Lai Châu…

Đặc biệt, do thành phần của Sâm Tố Nữ chứa nhiều hoạt chất tốt cho sức khỏe của chị em phụ nữ nên đã được một số đơn vị uy tín nhân giống trồng trên vài chục hecta theo tiêu chuẩn GACP-WHO tại Việt Nam. (Tham khảo: Vùng trồng sâm tố nữ ở Việt Nam)

Bộ phận thường được dùng

Hai bộ phận chứa nhiều hoạt chất và thường được dùng nhất đó là: Rễ và củ sâm tố nữ.

Thành phần hóa học

Bao gồm 17 loại phytoestrogen khác nhau và được chia thành các nhóm chính như isoflavonoids, coumestrans và chromenes. Trong đó 2 chất miroestrol và deoxymiroestrol thuộc nhóm chromenes chiếm tỉ lệ cao nhất và hiệu quả nhất.

II. Công dụng của Sâm Tố Nữ 

Sâm tố nữ từ lâu đã được biết đến với nhiều công trình nghiên cứu và ứng dụng trong việc chăm sóc sức khỏe, sắc đẹp và sinh lý ở nữ giới. Dưới đây là 7 lợi ích nổi bật nhất của Sâm tố nữ mà đã được các chuyên gia đánh giá như sau:

Giúp giảm các triệu chứng tiền mãn kinh

Đối với nữ giới, estrogen đóng vai trò quan trọng giúp duy trì dáng vóc, cân bằng cảm xúc, điều hòa kinh nguyệt và ổn định các chức năng của buồng trứng, âm đạo…

Tuy nhiên, khi phụ nữ càng lớn tuổi hoặc trải qua quá trình sinh nở sớm thì lượng estrogen ngày càng suy giảm dẫn đến thiếu hụt nội tiết tố và gây ra các vấn đề như lão hóa sớm, bốc hỏa, mất ngủ hay cáu gắt… và nguy cơ tiền mãn kinh sớm hơn.

Sâm tố nữ được biết đến là loại thảo dược tự nhiên có chứa hoạt chất phytoestrogen (estrogen thực vật) cao gấp 10.000 lần phytoestrogen từ mầm đậu nành. Nhờ vậy, khi sử dụng Sâm tố nữ sẽ giúp tăng cường nội tiết tố estrogen an toàn cho nữ giới và làm giảm các triệu chứng của thời kỳ tiền mãn kinh gây ra.

Cải thiện triệu chứng khô âm đạo

Liên quan đến vấn đề hỗ trợ sức khỏe âm đạo của Sâm tố nữ đã có một vài nghiên cứu chỉ ra rằng: Sử dụng gel chứa thành phần Sâm tố nữ sẽ giúp cải thiện đáng kể tình trạng mô, độ pH và màu sắc của âm đạo tốt hơn.

Tuy nhiên, những nghiên cứu này còn mang tính chất thử nghiệm và cần thêm thời gian xác thực so sánh với một số phương pháp điều trị thông thường hiện nay để xem có thực sự hiệu quả hơn không.

Phòng ngừa tình trạng loãng xương

Việc cung cấp không đủ lượng estrogen cho cơ thể nữ giới có thể sẽ dẫn đến tình trạng loãng xương và gãy xương đặc biệt ở độ tuổi tiền mãn kinh, mãn kinh.

Theo một nghiên cứu ở trên động vật cho thấy việc bổ sung thêm những hoạt chất có trong thành phần của Sâm tố nữ có thể cải thiện những vấn đề liên quan đến xương khớp. Chúng có tác dụng bổ sung estrogen giúp làm điều hòa và cân bằng sản sinh các chất để phòng ngừa tình trạng loãng xương hiệu quả.

Đồng thời, một nghiên cứu khác trên chuột khi bị thiếu estrogen cũng đưa ra kết luận Sâm tố nữ có tác dụng tốt trong việc ngăn ngừa loãng xương. Giúp tăng cường mật độ xương, liên kết xương chắc hơn khi dùng ở mức liều lượng cao hơn.

Như vậy, với các kết quả của những nghiên cứu trên cho thấy đồng quan điểm về việc bổ sung Sâm tố nữ có thể ngăn ngừa tình trạng loãng xương do thiếu estrogen ở trên động vật. Còn tác dụng này có hiệu quả ở trên người không thì vẫn cần thêm các nghiên cứu bổ sung để đánh giá chính xác hơn.

Tác dụng chống oxy hóa sớm

Một số tác hại của việc cơ thể bị oxy hóa sớm như: con người dễ bị căng thẳng, các bộ phận dễ bị tổn thương khi gặp tác động từ bên ngoài hoặc có thể gây ra bệnh tật…

Trong một số nghiên cứu trên ống nghiệm cho thấy hoạt chất phytoestrogen có trong Sâm tố nữ đóng vai trò quan trọng liên quan đến việc bảo vệ và cải thiện chức năng chống oxy hóa trên cơ thể người.

Nghiên cứu này cũng được thực hiện trực tiếp trên chuột bị thiếu hụt estrogen sau khi được bổ sung phytoestrogen từ Sâm tố nữ tăng đáng kể hơn so với ở những con chuột bổ sung estrogen từ những phương pháp tổng hợp khác.

Ngăn ngừa bệnh ung thư

Một số nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng thành phần của Sâm Tố Nữ có tác dụng làm chậm sự phát triển các tế bào ung thu và khối u. Cụ thể như gây ức chế sự phát triển các tế bào liên quan đến ung thư vú.

Tuy nhiên, các nhà khoa học mới chỉ khẳng định những kết quả này được thử nghiệm trên động vật và trong ống nghiệm, còn trên cơ thể người chúng có tác dụng như vậy không thì cần thêm các nghiên cứu khác để xác thực hơn.

Phòng chống nguy cơ tim mạch

Nồng độ estrogen ngoài vai trò tạo ra đường cong quyến rũ cho người phụ nữ thì còn tham gia vào quá trình chuyển hóa chất béo trong cơ thể. Khi lượng estrogen tăng cao hoặc giảm đều có tác động tích cực và tiêu cực như gây cholesterol tăng cao, tăng cân, nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến tim mạch cao hơn.

Chính vì vậy, việc bổ sung các loại phytoestrogen có trong thành phần của Sâm tố nữ sẽ giúp cân bằng nồng độ estrogen cho nữ giới, bảo vệ sức khỏe tim mạch đặc biệt cho chị em trong độ tuổi tiền mãn kinh, mãn kinh.

Cụ thể tác dụng này đã được các chuyên gia thực hiện nghiên cứu kéo dài trong khoảng thời gian 90 ngày ở trên thỏ và kéo dài 2 tháng trên 19 phụ nữ sau mãn kinh đều cho kết luận giống như trên.

Tăng cường sức khỏe não bộ

Một vài nghiên cứu đã chỉ ra rằng các hợp chất phytoestrogen có trong củ Sâm tố nữ có tác dụng bảo vệ chống lại các tổn thương cho não và hệ thần kinh được khỏe mạnh hơn.

Kết luận này được các nhà khoa học làm thử nghiệm trực tiếp trên những con chuột thiếu estrogen và được điều trị bằng hợp chất trong đó có chứa thành phần từ Sâm Tố Nữ. Kết quả cho thấy những con chuột được bổ sung các hợp chất này có sự thay đổi đáng kể về tinh thần và giảm căng thẳng trong mô não.