Cây dâm dương hoắc

Dâm dương hoắc là vị thuốc đông y chuyên dùng cho chứng yếu sinh lý, thận yếu cũng như bồi bổ sức khỏe. Trong sách Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam của Giáo sư Đỗ Tất Lợi thì dâm dương hoắc được phân nằm ở mục các vị thuốc bổ, thuốc bồi dưỡng nguồn gốc thảo mộc cùng với các loại sâm. Cụ thể cây dâm dương hoắc được mô tả như sau:

Dâm dương hoắc (Herba Epimedii). Là toàn cây phơi hay sấy khô của nhiều loại câyThuộc chi Epimedium như:

• Dâm dương hoắc lá to- Epimedium macranthum Morr-et Decne
• Dâm dương hoắc lá mắc- Epimedium sagittatum sieb, et Zucc. Maxim
• Hoặc cây dâm dương hoắc lá hình tim- Epimedium brevicornu Maxim

Đều thuộc họ Hoàng liên gai Berberridaceae.

Hình ảnh chi tiết của cây dâm dương hoắc

Tên dâm dương hoắc là vì cây cho lá dê hay ăn mà lại có tính chất làm tăng ham dâm dục.

Mô tả cây

Cả 3 cây dâm dương hoắc đều là những cây sống lâu năm, cây dâm dương hoắc lá to và cây dâm dương hoắc lá hình tim cao hơn, đặt tầm 30-40cm, Còn cây dâm dương hoắc lá mác hơi thấp hơn 30-35 cm. Cụ thể các các được mô tả chi tiết như sau:

• Cây dâm dương hoắc lá to(  Epimedium macranthum)có phiến lá to dài 4-9cm, Hoa họp thành chùm, cuống hoa không có lông tiết. Lá 2 lần kép với 3 lá chét, hoa toa, đường kính 20mm, mỗi cụm hoa gồm 4- hoa, tràng có cựa dài.
• Cây dâm dương hoắc lá mác( Epimedium sagittatum) cũng có lá dài 4-9cm, hoa họp thành chùm, cuống hoa không có lông. Lá một lần kép với 3 lá chét, hoa hơi nhỏ, đường kính 6-8mm cụm hoa gồm nhiều hoa, tràng có cựa ngắn hay như không có cựa
• Cây dâm dương hoắc lá hình tim (Epimedium brevicornu) : Phiến lá nhỏ dài 2,5-5cm, cụm hoa họp thành tán tụ, cuống hoa có lông tiết rõ.

Phân bố, thu hái và chế biến

Cả ba cây dâm dương hoắc hiện chưa thấy ở nước ta, toàn bộ vị dâm dương hoắc hiện còn phải nhập của Trung Quốc. Tuy nhiên căn cứ vào sự phân bố của cây này tại một số tỉnh miền nam Trung Quốc như Quảng Đông, Quảng Tây, Phúc kiến(Dâm dương hoắc lá to) , Vân Nam(Dâm dương hoắc lá mác), Quảng Tây(Dâm dương hoắc lá hình tim). Chúng ta có thể đặt vấn đề phát hiện những cây này ở một số tỉnh biên giới phía bắc nước ta như LÀo Cai, HÀ Giang, Cao  Bằng, Lạng Sơn.

Vào mùa hạ và thu, Người ta thu hái lấy toàn bộ cây về cắt bỏ rễ, rửa sạch, phơi hay sấy khô. Không phải chế biến gì đặc biệt.

Tác dụng dược lý

Liều thấp và liều cao dâm dương hoắc lá to đều có tác dụng hạ huyết áp, với liều nhỏ có tác dụng xúc tiến bài tiết nước tiểu nhưng với liều lớn lại có tác dụng ức chế.

Công dụng và liều dùng

Dựa vào đặc tính của cây là dê thích ăn và có tác dụng kích thích tính dâm dục mà người dân đem sử dụng.

Theo tài liệu cổ, dâm dương hoắc có vị cay, tính ôn, vào hai kinh can và thận, có tác dụng bổ can thận, mạnh gân cốt, trợ dương ích tinh, khứ phong thắng thấp, thường dùng làm thuốc bổ can thận, mạnh gân cốt, chống liệt dương, lưng gối mỏi đau, chân tay bải hoải.

Thường dùng làm thuốc bổ thận, giúp sự giao cấu, chữa liệt dương, ít tinh dịch với liều 4-12g dưới dạng thuốc sắc hay ngâm rượu.

Khi dùng người ta thường chế dâm dương hoắc với mỡ dê như sau: dâm dương hoắc 1kg, mỡ dê 250g. Đem đun mỡ dê cho nóng chảy nước, gạn bỏ bã (tóp mỡ), cho dâm dương hoắc thái nhỏ vào, đảo cho thấm hết mỡ dê vào sao khô mà dùng.

Xem thêm: Tác dụng của dâm dương hoắc

Đơn thuốc có dâm dương hoắc

Chữa liệt dương: Dâm dương hoắc 8g, sinh khương 2g, cam thảo 1g, nước 600ml, sắc còn 200ml chia ba lần uống trong ngày.

Theo Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam của Giáo sư Đỗ Tất Lợi